Techniki ilościowe w badaniach społecznych

Zanim przejdziemy do technik – badania ilościowe

Pytania badawcze, jakie stawiamy w badaniach ilościowych, zawierają zwykle sformułowania typu „ile”, „jak często”. W celu zapewnienia porównywalności wyników używamy ustrukturyzowanych kwestionariuszy ankiet, co oznacza, że wszystkim badanym (respondentom) zadajemy te same pytania, w tym samym brzmieniu, w tej samej kolejności. Badamy próbę danej zbiorowości, a więc jej wycinek, dobrany pod kątem określonych cech (np. płeć, województwo, branża, wielkość organizacji, fakt korzystania z jakiegoś rozwiązania) w taki sposób, żeby móc uogólniać wyniki badania na całą zbiorowość. Dane liczbowe, które otrzymujemy dzięki ankietyzacji, możemy analizować statystycznie, a wyniki tych analiz przedstawiać w formie wykresów i tabel.

Różnorodne techniki do różnych zadań

W procesie doboru technik do konkretnego projektu badawczego bierzemy pod uwagę różne czynniki, w tym m.in. czas realizacji, koszt, dostępność baz danych potencjalnych respondentów, technologię. Główne techniki ilościowe to:

• PAPI (ang. Pen and Paper Personal Interviewing) – wywiad bezpośredni przeprowadzany przy użyciu ankiety papierowej. Ankieter ma kontakt z badanym face to face.
• CAPI (ang. Computer Assisted Personal Interviewing) – wywiad bezpośredni przeprowadzany przez ankietera przy użyciu ankiety elektronicznej na urządzeniu mobilnym.
• CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interviewing) – wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo. Ankieter łączy się z badanym przy użyciu telefonu lub telefonii internetowej (VoIP – Voice over IP).
• CAWI (ang. Computer Assisted Web Interviewing) – ankieta wypełniana bezpośrednio przez respondenta na dowolnym urządzeniu elektronicznym, które może łączyć się z Internetem. Brak udziału ankietera.

W badaniach PAPI ankieterzy nie muszą wcześniej posiadać danych potencjalnych respondentów. W zależności od tematyki sondażu udają się tam, gdzie mogą spotkać osoby, które chcą zapytać o opinie. Mogą to być targi, konferencje, seminaria.

Wywiad bezpośredni wspomagany komputerowo (CAPI) to technika wygodniejsza i szybsza niż PAPI dzięki temu, że do zbierania ankiet używa się tabletu bądź smartfona. W ten sposób można np. zbadać opinie użytkowników transportu zbiorowego, uczestników jakiegoś wydarzenia masowego, testerów nowego produktu.

Wywiady telefoniczne są szybsze w realizacji niż PAPI czy CAPI, ale coraz mniej wykorzystywane, na co wpływ mają takie czynniki jak postęp technologiczny, zmiana warunków prawnych i nawyków (m.in. zmniejszenie liczby abonentów telefonii stacjonarnej, podniesienie jakości ochrony danych osobowych, zastrzeganie numerów telefonów).

CAWI jest jedyną techniką ilościową z podstawowej czwórki, w której brak pośrednictwa ankietera. Jeśli ankietyzacja przeprowadzana jest przy pomocy tzw. otwartego linku (dostęp do kwestionariusza ma każdy, kto w niego kliknie), nie trzeba dysponować bazą respondentów. Podkreślenia wymaga też fakt, że jest to technika najszybsza i najtańsza. Można ją wykorzystać m.in. do badania opinii studentów i pracowników uczelni na temat jakości kształcenia czy potencjalnych odbiorców na temat opracowywanego przez badaczy PW rozwiązania.

Przykłady wykorzystania technik ilościowych w badaniach PW

Zespół Działu Analiz Strategicznych PW zrealizował między innymi następujące badania z wykorzystaniem różnorodnych technik ilościowych:

• CATI: badanie opinii przedstawicieli mikro, małych i średniej wielkości przedsiębiorstw działających na terenie województwa mazowieckiego (wielkość próby: 900)  ,
• PAPI oraz CAWI: diagnoza potrzeb pracodawców i instytucji współpracujących z PW (wielkość próby: 207),
• CAPI oraz CAWI: diagnoza potrzeb prawników w zakresie wykorzystania narzędzi informatycznych wspierających ich pracę (wielkość próby: 140),
• CAWI: badanie zachowań, rozpoznanie potrzeb i wymagań użytkowników, a następnie testy koncepcji nowej architektury treści strony internetowej (wielkość próby w kilku etapach projektu: od 30 do 5000),
• CAWI: diagnoza potrzeb i oczekiwań młodych naukowców w związku z zapewnianiem dostępu do narzędzi i korzystaniem z narzędzi wspierających rozwój zawodowej kariery naukowej (wielkość próby: 477),
• CAWI: badanie losów zawodowych absolwentów PW (badanie MKZA 2020 r., wielkość próby: 3211).

Infrastruktura badawcza Działu Analiz Strategicznych PW

Zespół DAS dysponuje przestrzenią i narzędziami do analizy danych ilościowych, m.in. posiada profesjonalny skaner oraz pakiet do automatycznego odczytywania ankiet papierowych (Remark Office OMR), narzędzia do analizy danych (SPSS, interfejsy dla języka R), oprogramowanie do interaktywnych wizualizacji (Tableau) i dostęp do systemu ankietowego online (LimeSurvey).

Zapraszamy do kontaktu – jesteśmy na I piętrze przy ul. Rektorskiej 4.

Odnośniki:

Artykuł przygotowała Monika Zgutka, a grafikę narzędzie SI: Adobe Firefly.

1. Babbie Earl, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
2. Sawiński Zbigniew, Rynek badań (w:) Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, (red.) Paweł B. Sztabiński, Zbigniew Sawiński, Franciszek Sztabiński, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005.
3. Na Straży Sondaży, Metody zbierania danych: http://nastrazysondazy.uw.edu.pl/metodologia-badan/metodologia/metody-zbierania-danych/.
4. Urząd Statystyczny w Lublinie, Badania ilościowe i jakościowe: https://lublin.stat.gov.pl/files/gfx/lublin/pl/defaultstronaopisowa/1244/1/1/badania_ilosciowe_i_jakosciowe.pdf